کتاب «استانبول» و بازگشت به اصفهان
تاریخ انتشار: ۱ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۹۶۴۳۰
ایسنا/اصفهان شهر چیست؟ چه کارکردی دارد؟ سازندگان شهر چه کسانی هستند؟ این‌ها پرسش‌هایی است که اورحان پاموک در «استانبول» به آن پرداخته است، کتابی که محور جلسه شهرتاب قرار گرفت.
محمدرضا رهبری، نویسنده و پژوهشگر در آغاز این نشست با بیان اینکه جلساتی که با محوریت کتاب‌هایی در زمینه شهر برگزار می‌شود، تحت عنوان «شهرتاب» و جلساتی که حول محور ادبیات داستانی و آثار ادبی شکل گرفته‌اند با عنوان «زینجا» برگزار می‌شوند، به دلیل انتخاب استانبول اشاره و گفت: کتاب استانبول هم از این جهت که نویسنده‌ای با دغدغه ادبی و شهرت جهانی در تألیف آثار داستانی دارد و هم به دلیل توجه به شهر در آثار این نویسنده، انتخاب شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رهبری ادامه داد: ما در شهری زندگی می‌کنیم که پیشینه تاریخی بلند آن، نوشتن از شهر را موردتوجه بسیاری افراد قرار داده است و به‌ویژه در چند دهه اخیر به شهر و بازنمایی شهر از منظر تصویری و ادبی توجه شده است.
او با اشاره به اینکه معمولاً نگاهی اسطوره‌ای و افسانه‌ای نسبت به شهر، وجود دارد، گفت: یک نگاه، شهر را در مقابل روستا و جایی پر از زشتی، پلشتی و سیاهی و روستا را جایگاه زیبایی، درستی و رعایت اخلاق می‌بیند و نگاه دیگر شهر را محل فرصت، فرهنگ، تضارب آرا و رشد می‌شناسد و در هردو نگاه نقیض آن دیده می‌شود.
رهبری با بیان اینکه این نگاه قدیمی سیاه‌وسفید، در بازنمایی‌های مربوط به شهر در سینما نیز دیده می‌شود، اظهار کرد: این بازنمایی درجایی مثل ادبیات و دیگر هنرهای کلامی متفاوت است چراکه بازنمایی کلامی، آغاز حرکت و تخیل ذهن ما است و در این کتاب یک بازنمایی کلامی از شهر استانبول داریم که طی آن ذهن، شروع به حرکت برای شناخت ویژگی‌های این شهر می‌کند.
این نویسنده ادامه داد: بخش زیادی از این بازنمایی‌ها در آثار داستانی ایجاد می‌شود و بسیاری از شهرهای جهان در این آثار بازنمایی شده‌اند و اصفهان نیز به چنین بازنمایی‌هایی نیاز مبرم دارد و کتاب استانبول به ما کمک می‌کند که به اصفهان بازگردیم، درباره آن بیندیشیم و صحبت کنیم.
او بابیان اینکه استانبول مجموعه‌ای از خاطرات است که زندگینامه «اورهان پاموک» نویسنده نیز در ضمن آن روایت می‌شود، گفت: نویسنده تلاش می‌کند در این کتاب به این پرسش پاسخ دهد که شهر چه کارکردی دارد؟ چنانکه در بحث‌های نظری پیرامون شهر، این سؤال مطرح است که شهر چیست؟ کجاست؟ چه کارکردی دارد و چه تنوعی در شهرها وجود دارد؟ او از طریق شهر، خود و خانواده‌اش را می‌شناسد و نشان می‌دهد که شناخت ما در گرو شناخت شهر است به عبارتی ما برای شناخت خود نیاز به شهر داریم.
بخش زیادی از توجه و روایت از اصفهان از منظر غربی‌هاست
رهبری افزود: در نگاه دوباره به کتاب، آن را چون نموداری یافتم که در ابتدای منحنی آن فرد را در تلاش برای یادآوری خاطرات خود از طریق می‌بینیم که آهسته‌آهسته پیش می‌رود و با شناخت شهر به بازشناسی هویت خود می‌رسد، او برخلاف دیگر نویسنده‌ها نه به سفرهای طولانی می‌رود و نه از منظرهای مختلف به شهر نگاه می‌کند بلکه در یکجا می‌ایستد و از همان منظر به شهر می‌نگرد. تنها کار پاموک درست نگاه کردن است، آن‌چنان با دقت که به بازنمایی و بازشناسی دقیق شهر می‌انجامد.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه پاموک در اولین مواجهه با شهر، غم شهر را می‌فهمد، گفت: او درک می‌کند که شهر را نه معماران بلکه روزنامه‌نگاران می‌سازند در اینجا او 4 شخصیت را معرفی می‌کند که همه نسبت به شهر حزنی دارند. یک شاعر، یکی از آن‌ها روزنامه‌نگاری است ساده‌دلانه که همه اطلاعات، روایات و داستان‌ها درباره شهر را جمع‌آوری کرده و نام آن را دائره‌المعارف گذاشته، یک تاریخ‌نگار و یک رمان‌نویس؛ این افراد سال‌های پایانی امپراتوری عثمانی، فروریختن آن و برآمدن حکومت جمهوری آتاتورک را دیده‌اند.
او ادامه داد: در این زمان هنوز نشانی از شکوه زمان عثمانی در شهر دیده می‌شود، نویسنده، حزن را از نگاه هویت دینی-اسلامی و از قرآن و تعریف می‌کند که حزن بعد از فوت حضرت خدیجه(س) و همزمان با احساس فقدان بزرگ در پیامبر(ص) به کلمه‌ای پُرکاربرد تبدیل می‌شود و توضیح می‌دهد که استانبول نیز چون شکوه خود را ازدست‌داده دچار احساس فقدان و حزن شده است. حزنی.
این نویسنده ادامه داد: شخصیت اصلی کتاب، آهسته‌آهسته شهر را می‌شناسد و متوجه می‌شود که اشخاص دیگر و به‌طور خاص غربی‌ها نیز در روایت شهر نقش دارند و این اتفاقی است که برای اصفهان هم افتاده، ما بخش زیادی از توجه و روایت از اصفهان را از منظر غربی‌ها داریم. او به راهکاری برای فهم روح حاکم بر شهر می‌رسد، اینکه با شهر بیگانه شود از آن فاصله بگیرد و آن را بشناسد و تنها راهی که برای عمق شناخت شهر دارد رفاقت بیشتر با اوست. او کارکرد شهر را تسلی‌بخشی می‌داند و تمام کتاب به دنبال نشان دادن این کارکرد شهر به مخاطب است.
او بابیان اینکه اورحان همواره احساس می‌کند که خودِ دیگری از او در جای دیگر وجود دارد، گفت: به همین دلیل همواره به دنبال یک دیگری است و در این جست‌وجو به غربی‌ها به‌عنوان این دیگری می‌رسد که شهر را نه از طریق ارتباط بی‌واسطه باآنکه از طریق نقاشی‌های سیاحان غربی شناخته است و این چیزی است که باعث شناخت او از شهر شده و این همان اتفاقی است که ما در اصفهان نیز تجربه آن را داریم؛ ما برای دیدن مناره‌ای تخریب‌شده از مسجد، ناگزیر از رفتن به سراغ روایات و تصاویر سیاحان غربی هستیم، فلاندل یکی از کسانی است که استانبول و اصفهان را دیده و ما هردو بسیاری از تصاویر گذشته را از او داریم و از این جهت درک این اتفاق برای ما مشکل نیست.
رهبری تأکید کرد: در هر فصلی از این کتاب به کشفی درباره اصفهان می‌رسیدم؛ ما در اصفهان به پیشنهادهای بسیاری درباره روایت شهر نیاز داریم و به بررسی اینکه چه بخش از شهر را روایت نکرده‌ایم که نیاز به گفتن از آن داریم.
باید درباره اصفهان بنویسیم حتی بی‌کیفیت
در ادامه این برنامه یکی از مخاطبان بابیان اینکه جایی خوانده است که اصفهان چون مادری مرا در آغوش می‌گیرد، گفت: با مطالعه این کتاب فکر می‌کنم هر شهر می‌تواند به‌زعم مردمش مادری باشد که آن‌ها را در آغوش گرفته، در هر شهر انرژی خاصی در جریان است که در بدو ورود دریافت می‌شود و این کتاب به‌خوبی آن را توصیف می‌کند.
او پرسید: آیا کتابی هست که این‌طور داستان‌گونه از اصفهان بگوید و ما را به شناخت اصفهان برساند؟
رضوان نیلی‌پور، نویسنده کتاب «قبل از ساعت ۲۵» نیز با اشاره به کتاب خود اظهار کرد: در این کتاب تلاش کرده‌ام جای‌جای شهر را نشان دهم، شخصیت‌ها همه جای شهر را روایت می‌کنند و این قضیه را همه ۲۵۰ صفحه قابل‌رؤیت است.
او که متولد محله شهشهان اصفهان است، بیان کرد: سال‌ها با مادر به حمام قاضی می‌رفتیم، بزرگ‌ترها خاطرات خوشی از شهر روایت می‌کردند و همین خاطرات من را دوباره به محله زادگاهم کشاند و با دیدن این محله و حمام تمام کودکی‌ام زنده شد، حالا افرادی را می‌بینم که از شهر تنها میدان، زاینده‌رود و چهارباغ را می‌شناسند چقدر خوب است که ما جای‌جای شهر و مکان‌های نهفته شهرمان را ببینیم و بشناسیم، روایت‌های شهر و پیشینه آن را بشنویم.
مخاطب دیگری ادامه داد: شهر همان‌طور که به‌خوبی به مادر تشبیه می‌شود نیمه تاریکی هم دارد که چون رحم مادر، هیولاوار فرد را در برمی‌گیرد و پاموک که از نگاه غربی‌ها شهر را می‌شناسد و لحظه‌ای به بیگانگی با شهر می‌رسد انگار از دل این هیولای تاریک بیرون می‌آید.
در ادامه نیز رهبری با اشاره به اینکه در سه یا چهار دهه اخیر وقتی به شهر به‌مثابه یک متن نگاه می‌شود که باید خوانش بشود، گفت: در این متن نقشه‌های شهری معنا پیدا می‌کنند، مثال معروفی در این زمینه است که می‌گوید نقشه مترو لندن نه‌فقط از راه‌های مترو که از زندگی دیگری زیر شهر خبر می‌دهد، پاموک هم به شهر چون متن نگاه می‌کند و تلاش می‌کند به فضایی و شخصیت‌هایی محدود، عمیق نگاه کند و زمانی که از دنیای تاریک بیرون می‌آید وقتی است که خانه‌اش را تغییر می‌دهد و از خانه جدید دوباره به شناخت شهر می‌پردازد.
او افزود: این نگاه یعنی نگاه به شهر به‌عنوان موجود زنده، نامتجانسی که می‌شود آن را خواند اما نمی‌توان خلاصه، تقلید و کپی‌برداری کرد بلکه حتی در بازنمایی باید با آن خلاق برخورد کرد.
رهبری با اشاره به اینکه در دو دهه اخیر توجه به اصفهان و مطالعه درباره آن بسیار زیاد شده، بیان کرد: پیش‌ازاین در سینما و ادبیات داستانی به شهر پرداختیم و بازنمایی شده است اما بیشتر به‌عنوان مکان، نه به‌عنوان بازنمایی از یک موجود مستقل؛ اما در چند اثر همچون شب هول و جن نامه بازنمایی موفقی از اصفهان می‌بینیم. بازنمایی با گذار و سفر به شهر اتفاق نمی‌افتد، بلکه زمانی ایجاد می‌شود که فرد درجایی از شهر ایستاده و آن را روایت کند.
او افزود: نسلی از نویسندگان اخیر به این موضوع توجه می‌کنند گام‌ها در حال برداشته شدن است و نویسندگان اصفهانی به‌ویژه نویسندگان زن در مجموعه‌ای از آثار سال‌های اخیر به بازنمایی شهر پرداخته‌اند.
مخاطب دیگری بیان کرد: در روان‌شناسی، آرکتایپ‌هایی وجود دارد که فکر می‌کنم در دنیای مدرن باید شهر را هم به آن اضافه کنیم زمین، مادر، خدا، پدر و... آرکتایپ‌های ما هستند که دو صورت می‌توانیم آن‌ها را تفسیر کنیم، یک نوع اینکه که هرکس با مفهوم زیسته خود برداشتی از این آرکتایپ‌ها دارد و در تفسیر دیگر الزامی به این تفسیر شخصی نیست، کاری که در این کتاب نویسنده انجام داده آوردن آرکتایپ مادر در کنار شهر است و به این اشاره دارد گه ما مفهومی از شهر داریم حتی اگر در آن زیست نکرده باشیم. داستان نویسان باید بین این دو مدل تفاوت قائل شوند که آیا الزامی به تجربه زیسته در فهم شهر وجود دارد؟ یک نفر که در روستا و یا شهرستان زندگی می‌کند چه شناختی از شهر دارد؟
رهبری در پاسخ با اشاره به اینکه منظور ما از بازنمایی، بازنمایی واقع‌گرایانه است، گفت: چیزی که همه شهرها با آن دست به گریبان هستند مسئله‌ای به نام حاشیه است. اینکه شهر کجاست؟ حاشیه چیست و چه نسبتی با مرکز دارد؟ از منظرهای مختلفی به این نگاه شده، ازجمله اینکه آیا زمانی که از عظمت شهر صحبت می‌شود، منظور تنها مرکز است یا حاشیه هم دارای زیبایی است؟ در این کتاب، پاموک زمانی که از حاشیه صحبت می‌کند در دو نوبت به سفر دریایی می‌رود و روایت می‌کند، یک‌بار در سال‌های ابتدایی زندگی در کشتی سفر می‌کند و شهر را می‌بیند درحالی‌که پیش از آن از طریق کارت‌پستال‌ها و نقاشی‌هایی که غربی‌ها از استانبول به‌جا گذاشته‌اند متوجه شده که شهر مرکز ندارد و زمانی که خود به سراغ شهر می‌رود به دنبال این است که شهر را از آن منظر ببیند، اما زمانی که در سنین بالاتر به این سفر دریایی می‌رود شهر بزرگ شده، مرکزیت سیاسی پیداکرده و خط افق شهر که پیش‌ازاین مناره‌های مساجد بود پیدا نیست و حاشیه پیدا شدند و شهر غمگین‌تر شد. حاشیه‌ها در شهر غریبه هستند و «دیگری» محسوب می‌شوند اما عناصر اخلاقی را در نیز حاشیه دیده می‌شود و عظمت شهر نه‌فقط به خاطر معماری که به علت وجود همین حاشیه‌ها است.
او گفت: غربی‌ها دورویه دارند، یک‌سو همین رویه کارشناسی و گزارشگری است و رویه دیگر نگاه غیرانسانی و استعماری به دیگر کشورها است و این تردید، علی‌رغم خدماتی که کرده‌اند، نسبت به بسیاری شرق‌شناسان هنوز هم وجود دارد؛ اما مسئله‌ای که ما در شرق داریم و هنوز هم به آن دچاریم این است که منتظر فهم این هستیم که از منظر غربی‌ها چگونه دیده می‌شویم.
این نویسنده ادامه داد: در خوانش نگاه غربی‌ها باید به این دورویه تمدن غرب توجه کنیم اما به لحاظ بعد مهارتی غربی‌ها مهارت بیشتری در نوشتن و روایتگری دارند، بخش بزرگی از روایت ما از اصفهان به عبارت « اصفهان تصویری از بهشت» از هانری کوربن بازمی‌گردد و نکته دیگری که در شباهت این روایت با اصفهان می‌توان گفت این است که اصفهان هم پس از دست دادن شکوه دوران صفوی دچار حزن شد که می‌توان بارها و بارها به آن پرداخت و از آن یاد کرد.
رهبری تأکید کرد: ما به نگفتن بیش از روایت کردن عادت داریم و به همین دلیل جزئیاتی از زندگی زیسته بسیاری از اصناف و گروه‌ها همچنان ناگفته باقی‌مانده است، ما باید درباره اصفهان بنویسیم، حتی بی‌کیفیت، این نوشتن یک ضرورت است و در دل تکرار و تعدد، کیفیت به دست می‌آید، هر کس هرکجا ایستاده از همان‌جا اصفهان را روایت کند، همان‌طور که پاموک در کتاب خودش تنها از یک دریچه به شهر نگاه می‌کند، اما مکرر و با دقت.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری استانبول اصفهان دیده می شود شناخت شهر غربی ها سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۹۶۴۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نوجوان دشتستانی مدال طلای مسابقات جهانی اختراعات ترکیه را کسب کرد
به گزارش خبرنگار مهر، پریان نظام زاده عضو و لیدر تیم سفیر هوش مصنوعی ایران ساخته(رساله تحقیقاتی دانشگاه تهران) در مسابقات بین المللی کشور ترکیه شرکت کرد و صاحب مدال طلا و اخذ اولین جایزه ویژه مسابقات از طرف سازمان اختراعات کشور ترکیه شد.
این دوره مسابقات با شرکت بیش از ۲۰۰ تیم از سرتاسر جهان در مرکز تجارت و فناوری های استانبول با حضور رئیس سازمان اختراعات کشور ترکیه، رئیس سازمان مالکیت معنوی اختراعات جهان، نمایندگان سفیر جمهوری اسلامی ایران و ... در کشور ترکیه برگزارشد.
تیم جمهوری اسلامی ایران در این مسابقات به لیدری دکتر سید احمدرضا افشاری دانشمند هوش مصنوعی ایران و جهان حضور داشت که بار دیگر پرچم هوش و ذکاوت این دانشمند در پرورش دانشمندان نوجوانان این مرز و بوم در هماورد و قله‌ای دیگر از جهان برافراشته شد.
حسن دیدبان وابسته فرهنگی کشورمان در استانبول با حضور در این روادید بین‌المللی با نخبگان افتخار آفرین ایرانی دیدار و گفت‌وگو کرد.
سازمان مالکیت معنوی اختراعات جهان و انجمن مخترعین ترکیه میزبان این دوره از مسابقات بود.
این رویداد جهانی که در حمایت از ایده، استارتاپ‌ها و مخترعین جهان در کشور ترکیه در شهر استانبول برگزار شد میزبان تیم‌هایی از ۲۴ کشور دنیا از جمله ایران، کانادا، چین، تایوان، آمریکا، مالزی، اندونزی و امارات متحده عربی، قطر، هند، هلند، فرانسه و اسپانیا به صورت حضوری و غیرحضوری در ۱۰ زیرگروه مختلف از جمله پزشکی، کشاورزی و ... بود.
در این دوره از مسابقات که ۱۰ و ۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در استانبول برگزار شد، بیش از ۲۷۳ ایده و طرح نوآورانه مختلف با هم به رقابت پرداختند. بخش جوایز ویژه این مسابقات، به پنج طرح برتر تقدیم شد که ۲ جایزه ویژه آن، سهم تیم‌های ایرانی شد.
این رویداد مهم فرصتی بزرگ برای مخترعان و نوآوران جوان است تا دستاوردهای خود را به مجامع علمی و سازمان‌های علمی-تحقیقاتی در سطح بین‌المللی معرفی کنند و با کسب اطلاعات از فناوری های روز دنیا خود را برای ورود به بازارهای جهانی آماده سازند.
کد خبر 6093905
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان